Denizlili Yerel Sanatçı Durmuş Yıldırım

Denizli’nin yerel sanatçılarından ve dillerden hiç düşmeyen “Kezban Yenge” türküsünü Türk Halk Müziği repertuarına kazandıran 92 yaşındaki Çamelili Durmuş Yıldırım, yaşına rağmen kendi elleri ile Çıtlık ağacından yaptığı nazarlıkları satarak geçimini sağlamaya çalışıyor.   1941 yılında kendi yaptığı 3 telli cura ile müziğe başlayan Durmuş Yıldırım, abisi Hasan’ın çaldığı kemana eşlik etti. Daha sonra (UNESCO) tarafından Yaşayan İnsan Hazinesi Kültürel Miras Taşıyıcısı olan Hayri Dev’in sipsisi ile katıldığı bir grup oluşturdular. Düğünlerde eğlencelerde ve çeşitli etkinliklere katılan üçlü gün geçtikçe dilden dile dolaştılar.   Çoğumuz onu Hayri Dev'in yanında üç telli çalarken gördük. Şu an 92 yaşında ve 80 yıldır Çura çalmaya devam ediyor, genlerindeki yazgıları üretmeye devam ediyor.   MUHTAR MI OLDUN KEZBAN YENGE Hani şu Kezban Yenge türküsü var ya! Ege Yöresinde çok sevilen ve Denizlili Sanatçı Özay Gönlüm’ün dilinden düşürmediği muhtar m ı oldun Kezban yenge türküsünü Türk Halk Müziği repertuarına kazandıran Durmuş Yıldırım’dır. İşte türkülere konu olan Yenge, Durmuş Demirel'in Gökçeyaka Mahallesi’nde ki amcasının eşi olan Kezban Yenge’ye itafen Durmuş Yıldırım tarafından yazılmış gerçek bir hikâyedir.     ÇITLIK AĞACINDAN NAZARLIK YAPIYOR Çitlembik, Dağan, Dağdağan, Tağınaç gibi adlarla da anılıp latincesi Celtis Australis olan Çıtlık, her türlü toprak ve zor iklim koşullarına dayanıklı, her türlü zararlıya dayanıklı, uzun yaşayan bir ağaç. Durmuş Yıldırım 10 yaşında başlamış Çıtlık ağacından nazarlık yapmaya ve ilerleyen yaşına rağmen halen yapmaya devam ediyor. Yaşlı olmasından dolayı satış yapamıyor pazarlarda sipariş üzeri çalışıyor ve uygun fiyata müşterilerine satıyor.     BÜYÜK USTA HAYRİ DEV’İN HOCASI Durmuş Yıldırım aynı zaman da yeğeni olan Hayri Dev'i ilk çalgıyı başlatan kişi ve aynı zamanda hocası ve saz arkadaşıdır. Yıldırım, 85 yaşında hayata veda eden Hayri Dev ile birlikte uzun yıllar çeşitli düğünlerde ve kına geceleri düzenleyip o yılların vazgeçilmez 3 telli ustalarıdır. İlerleyen yaşına rağmen evinin bahçesinde oturup geçmişi yad ederek 3 telli cura'sını alarak eserlerini söylemeye devam ediyor. İlçeye gelen yerli ve yabancı misafirleri kabul eden Yıldırım, 3 Telli Cura'nın sesini yaşatmaya devam ediyor.   Eşi ile birlikte Çameli’de yaşayan Durmuş Yıldırım’ın çocukları Denizli’de yaşıyor. 29 torunu olan Durmuş,  hayatının tamamını müzikle geçirmiş şimdilerde ise kendi elleriyle yaptığı çıtlık ağacından nazar boncuklarını 5 ila 10 lira arasında satarken, namını duyarak gelen ziyaretçilerine hediye ediyor.     3 TELLİ CURA DEDE VE BABADAN MİRAS Ziyarete gelen meraklılarına 3 tellinin detaylarını kendi yaptığı bağlamasıyla öğretmeye çalışan Yıldırım,  dönemin en büyük ustalarından Hayri Dev’in yaptığı derlemeleri ve Teke Yöresi türkülerini çalıp söylüyor. Babasının ve dedesinin de 3 telli bağlama çaldığını belirten Yıldırım,  3 telli bağlama kültürünün yok olmasından endişe ettiğini belirtti. Yıldırım,  "3 telliyi 1939 yılında ilkokulda çalmaya başladım. Dedem ve babam çalardı. Onlar çaldıkça zihnime girmiş Üzüldüğüm bir şey var. 3 telli bitiyor. Benden sonra çalan 2-3 usta var. Biz de yaşlanıyoruz. Yaşlanınca 3 telli konuşamayacak" dedi.     GELECEK KUŞAKLARA AKTARILMALI Yıldırım, "Bu sazların gelecek kuşaklara aktarılmasını istiyorum. Üç telli, iki telli cura ve kabak kemane ile Yörük kemençesinin yapımını gücüm yettiği kadar devam ettireceğim.  Curaları atölyede yapsalar sazın küçüğü olur. Cura olmaz. Curanın küçük olması da Yörüklerin göç eden bir yapıya sahip olmasından kaynaklanıyor. Göç sırasında yanında kolay taşıyabiliyor. Yağmur yağdığında ceketinin içinde taşıyabiliyor. Yolda bir kaya parçasına oturup çalıp söyleyebiliyor” ifadelerini kullandı.