Nesli tükenmekte olan 'Ağlayan Gelin' çiçeği 1500 rakımındaki köye emanet

'Ağlayan Gelin' ve 'Tuşaya' çiçeği olarak da anılan 'Ters Lale', Anadolu’da yetişen ender çiçekler arasında yer alıyor. Soğanlı bir çiçek türü olduğu için kendiliğinden tohumlanıp bir daha ki sene tekrar açan 'Ters Lale', dağların en yüksek yerlerinde yetişiyor. Yüksek rakımlarda yetişen lale, türü bakımından yok olma durumuyla karşı karşıya kaldığından dolayı koruma altına yer alıyor. 1878 yılında Bulgaristan Deliorman Bölgesinden göçen muhacirlerin yanlarında getirdikleri soğanlar yıllardır, Bozkurt İlçesine bağlı Hayrettin Mahallesi’nin simgesi olarak tanınıyor. Mahallenin hemen hemen her yerinde bulunan 'Ters Laleler', bu yıl kış ayının çok soğuk geçmesi ve kar yağışının bol olması nedeniyle bol miktarda açtı. "Dedelerimiz lale soğanlarını Orta Asya’dan bu bölgeye getirdi" Mahalle sakinlerinden emekli öğretmen Tahir Çelik, halk arasında 'Tuşaya' ve 'Ağlayan Gelin' olarak ta bilinen 'Ters Lale'nin soğuğu seven bir çiçek olduğunu söyledi. Hristiyanların kutsal çiçeği 'Ters Lale' soğanlarının Bulgaristan’ın Deliorman bölgesinden göç eden dedeleri tarafından mahalleye getirildiğine dikkat çeken Çelik, “Ters Lalelerin ana yurdunun Orta Asya olduğunu biliyoruz. Dedelerimiz lale soğanlarını Orta Asya’dan getirip, Rumeli’ye götürdüklerini ve Koradan da bu köye getirdiler. Bizim eskiden yaşlı insanlarımız evlerinin etrafına 'Ters Lale' ekerdi. Evlerin, bahçelerin ve tarlaların etrafına Ters Lale ekerlerdi. Çünkü Ters Laleler köstebek savar olarak bilinir. Köstebeklerden çiçekleri ve korumak istediğin alanlara 'Ters Lale' ekilir. 'Ters Lalenin' önemli bir özelliği var. 'Ters Laleler' yüksek rakımlarda büyüyor. Eğer belli bir rakımın altında olursa çiçek açmıyor. Büyüse bile kendi aromatik kokusunu vermiyor. Geçen yıl yeterli kar ve yağmur yağmadığı için çok olmadı. Bundan dolayı istenilen verim ve çok Ters Lale olmadı. Geçen yıl olmayan laleler bu yıl kendini gösterdi. İnşallah kış olursa seneye daha çok güzel çıkar ve bol verimli olur. Bu Ters Lalenin özelliklerindendir. 'Ters Lale' 1300 rakımın üzerinde olması gerekiyor. 1200 rakımda açsa da kokuyu güzel vermez” dedi.   Koparılması veya götürülmesi yasak Denizli’de sadece kendi mahallelerinde yetişen 'Ters Lalelerin' koruma altında olduğunu, soğanın kopartılmasının veya yerinden sökülüp götürülmesinin yasak olduğunu, büyük para cezaları kesildiğine dikkat çeken mahalle sakinlerinden Adem Sancar, “Çiçekler her duvar dibinde olur. Orta yerlerde özel ürünler ekilince bunun etrafına da Ters Laleler dikilirdi. Her bahçede ve birçok yere ekilir. 'Ters Laleler' üç boğum ile yedi boğum arasında açıyor. En güzelleri yedi boğum olanıdır. Bu çiçeklerin nesli tükendiği için koruma altına alındı. Bunların koparılması ve kesilmesi yasaktır. Bu köyde yaşayanlar bunun kıymetini ve önemini biliyor. Ama dışardan gelen turistler bunu fark etmiyor" diye konuştu.