Travmatik olaylar, beklenmedik ve ani şekilde gerçekleşen, kontrol edilmesi güç, kalıcı problemlere yol açabilen olayları kapsadığı için tüm yaş grubundaki bireyleri etkiler. Bireyin dünyaya ve olaylara bakış açısını sarsarak güvensizliğe sebep olur. Düşünce, duygu, duyum ve davranışlarında kırılmalar oluşturur. Travma sarsma değildir, travma yıkmadır. Önceden küçük her olaya travma mı acaba denilebiliyordu ancak ülkemizde son yaşadığımız deprem tam olarak toplumsal bir travmadır.  Özellikle çocuk ve ergenleri daha fazla etkileyebilir. Yıkılan evleri, binaları; devletimiz, belediyeler, mimarlar mühendisler onaracak, yeniden inşa edecektir. İnsanların yıkılan dünyalarını ise ruh sağlığı uzmanları onaracaktır. Bu kapsamda bizlere de önemli görevler düşmektedir. Ruh sağlığı uzmanları olarak bizler de bu süreçte elimizden gelen her şeyi yapıyoruz ve yapmaya devam edeceğiz. Kriz ve travmatik durumlara verilen tepkiler: Travmatik olayın tekrar yaşanacağından korkma, travmatik olayları hatırlatan uyaranlardan kaçınma, yeme ve uyku problemleri, aşırı uyarılmışlık hali (öfke patlamaları, tedirginlik, tetikte olma vb.) , hiperaktivite, konuşamama, artan fiziksel temas, sarılma ihtiyacı, yoğun keder hissi, kendine acıma, sosyal ilişkilerden geri çekilme gibi belirtilerdir. Bu belirtilerin görülmesi şu an için normaldir. Psikolojik İlk Yardım Psikolojik ilk yardım; doğal afetler, şiddet, kaza, terör saldırısı gibi bireysel veya toplumsal düzeyde olumsuz etkilere neden olan bir kriz esnasında ya da sonrasında sunulan ilk psikososyal müdahaledir (WHO, 2011). Hayatın kaybedilmesini, daha kötüye gitmesini engellemek için yapılan ilk müdahaledir. Terapi değildir. Terapi yapabilmek için bireylerin yeni düzenlerinin kurulmuş olması gerekir. Henüz bunlar tam olarak kurulabilmiş değildir. Travmaya maruz kalanlarda ortaya çıkan başlangıçtaki stresi azaltmak ve uzun vadede başa çıkabilmeyi arttırmak için uygun olan yöntemdir. Bireysel ve toplumsal koruyucu ve önleyici ruh sağlığı alanında etkisi önemlidir. İnsanları kriz ve travmatik olay sonrasında daha fazla zarar görmekten korur. Bireyin zor zamanında ihtiyaç duyduğu desteği vermeye odaklıdır. Etkililiği oldukça yüksektir. Uyumsuzlukların, nevrotik semptomların önlenmesinde yardımcı olur. En iyi ilaçsız destek denilebilir. Bireysel yaşam durumunu zorlayıcı kayıp, travma ve felaketin ardından uygulanması evrensel bir tavsiyedir. Psikolojik İlk Yardım Kimler İçindir? Psikolojik ilk yardım, travmatik bir olay veya bir kriz durumunun hemen sonrasında stres altındaki tüm yaş gruplarındaki bireyler için uygulanabilir. Psikolojik ilk yardımın, yetişkinlerde olduğu gibi, aynı uygulama basamaklarının, çocuk ve ergenlerin gelişim evrelerine ve özelliklerine uygun biçimde uyarlanarak uygulanabilir. Psikolojik İlk Yardım Ne Zaman Verilir? Psikolojik ilk yardım, krizden etkilenen insanlara olayın hemen ardından yardım etmeyi amaçlamaktadır. Travmatik bir olaydan sonra, yoğun stres altındaki kişilerle ilk temasa geçildiği anda psikolojik ilk yardım sağlanabilir. Bu yardım doğal afetlerde, genellikle afet sırasında ya da afetten hemen sonra uygulanır. Psikolojik İlk Yardım Nerede Verilir? Psikolojik ilk yardım, yeterince güvenli olan; krizden etkilenen kişinin mahremiyetini ve haysiyetini korumak için uygun olan yerlerde verilebilir. Psikolojik ilk yardım için en uygun alanlar, genellikle olay/kaza yeri veya yardım hizmetlerinin verildiği sağlık merkezleri, sığınaklar, kamplar, okullar ve gıda yardımlarının dağıtıldığı tesislerdir. Psikolojik İlk Yardım 5 Temel Eylem Modeli İlişki kurma derinlemesine dinleme Değerlendirme: bireyin hikayesini dinleyip; bilişsel kapasitesini, duygularını ifadesini, sosyal uyum düzeyini, ilişkilerini yani travma sonrası hızlı iyileşme faktörlerinin incelenmesidir. Önceliklendirme: kriz sonrasında psikolojik ve tıbbi açıdan belirti gösteren, acil müdahale gerektirenleri belirleyerek onlara hızlı şekilde yardıma ulaştırmak. Müdahale: travma sonrası stresi hafifletip dengelemek için bilişsel ve bedensel müdahaleleri kullanmak. İyileşme ya da yönlendirme: bireylerin iyileşme düzeyleri ya da yönlendirilmesine dair sonraki adıma geçilmesi. (Everly ve diğerleri, 2012). Etkili iletişim kurulmalıdır. Yumuşak ve sakin ses tonu kullanılmalı, rahatsız etmeyen göz teması kurulmalı, birey yaşanan olayı gerçek dışı algılıyorsa; ayaklarını yerde hissetmesi, oturduğu sandalyeyi hissetmesi, etrafındaki nesnelere dikkatini vermesi, nefesine odaklanması sakin nefesler almasını söyleyerek çevresiyle iletişim kurmasına yardımcı olunmalıdır. Dikkatle dinlenmeli, daha az konuşup daha çok dinlenmelidir. Olayla ilgili gerçek bilgiler uygun şekilde paylaşılmalı, bilinmeyen konularda dürüst olunmalı ‘’şu an bilmiyorum ama senin için öğrenmeye çalışacağım’’ şeklinde konuşulabilir. Bireyin güçlü yönlerine vurgu yapılmalı. Hayatta kalmayı başarmış güçlü insan olarak bakılmalı. Konuşması, anlatması için baskı yapılmamalı, aceleci davranılmamalıdır. Yardım edenler olarak yardım etmeye hazır olmak ÖZ BAKIM Psikolojik ilk yardım sunan bireyler krizden doğrudan etkilenmiş olabilir ya da yardım ederken gördükleri ve duyduklarından etkilenebilirler. Bu yardım hizmetini verenlerin kendi iyilik haline dikkat etmeleri çok önemlidir. İkincil travmalardan korunmak ve daha etkili yardım sunabilmek için önemlidir. Bireysel olarak dengede kalmak, ihtiyaçlarının farkında olmak ve diğerleri ile bağlantı kurmak önemlidir. Öz bakım önerileri: Kriz durumları, yardım türleri ve sorumlulukları hakkında bilgi edinin. Başkalarına yardım ederken strese neden olabilecek sağlık durumunuzu, kişisel ve ailevi durumlarınızı değerlendirin. Krizin yaşandığı durumda ve zamanda yardım etmeye hazır olup olmadığınız konusunda dürüst olun. (WHO, 2011). Yardım ederken fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarınızın farkında olun. İyi dinlenin, iyi beslenin ve yaşadıklarınıza ilişkin duygu ve düşüncelerinizi paylaşın. Stres altında iken desteğe ihtiyaç duyabileceğini unutmayın, sosyal destek alın. Gücünüzü ve rollerinizi sınırlarına uygun olarak gerçekçi bir şekilde değerlendirin. Ülkece yaşadığımız ve bizleri derinden üzen bu depremde hayatını kaybeden vatandaşlarımıza Allahtan rahmet, yaralılarımıza acil şifalar diliyorum. Yanınızdayım.